U osób starszych można zaobserwować znaczny spadek odporności na wiele uciążliwych chorób i zaburzeń. Również psychika seniorów staje się bardziej podatna na zmiany wynikające z procesów związanych ze starzeniem się organizmu. Urojenia u osób starszych to dość częsty objaw, który towarzyszy różnym jednostkom chorobowym charakterystycznym dla wieku podeszłego. Czym jest urojenie? Jak reagować na omamy wzrokowe u osób starszych?
Co to jest urojenie?
Wraz ze starzeniem się całego organizmu, starzeje się także mózg. Tempo postępowania tego procesu zależne jest od wielu czynników, jednak starzenie się psychiki dotyka w mniejszym, bądź większym stopniu wszystkich seniorów. Czym jest urojenie? Zaburzenia urojeniowe u osób starszych powodują przekonanie chorego o istnieniu zjawisk wokół niego, które naprawdę nie istnieją. W odróżnieniu od schizofrenii, w przypadku urojeń u osób starszych nie występują halucynacje słuchowe. Szacuje się, że u około 20% seniorów pojawiają się urojenia. Osoba starsza mająca zwidy jest głęboko przekonana o prawdziwości swoich racji. Często zdarza się, że senior sądzi, że wszyscy są nastawieni przeciwko niemu i obawia się, że jego życie jest zagrożone. Urojenia mogą towarzyszyć także różnego rodzaju chorobom, np. demencji starczej. Urojenia w demencji starczej wynikają z nieprawidłowej pracy mózgu.
Zobacz także: Przyczyny depresji u osób starszych
Czym są urojenia ksobne?
Urojenia u osób starszych mogą przybierać różną formę, jednak najczęściej wymienia się:
● omamy wzrokowe u osób starszych (zwidy) – senior widzi wokół siebie rzeczy, których nie ma – drobne błyski, zwierzęta i ludzi, a nawet całe pomieszczenia;
● urojenia prześladowcze – chory uważa, że inni ludzie, najczęściej bliskie osoby, chcą go skrzywdzić i spowodować jego cierpienie. Osoba chora uważa, że jest stale obserwowana;
● urojenia ksobne – chory jest przekonany, że działania innych osób dotyczą właśnie jego. Urojenia ksobne powodują także przekonanie, że gesty i rozmowy oraz wypowiedzi w radiu i telewizji, dotyczą osoby chorej i są skierowane przeciwko niej;
● urojenia wielkościowe – chory przekonany jest, że posiada wysoką pozycję społeczną lub władzę;
● urojenia hipochondryczne – osoba starsza jest przekonana o ciężkiej, śmiertelnej chorobie bez odniesienia w rzeczywistości.
Urojenia u osób starszych mogą stanowić zagrożenie dla seniora, dlatego przy zaobserwowaniu pierwszych objawów należy udać się do specjalisty, który wdroży odpowiednie leczenie.
Co to są zwidy?
Zwidy najczęściej określane są terminem halucynacje lub omamy. Często pojawiają się ze względu na wiek. W przypadku osób starszych zwidy są odrębną jednostką chorobową nazywaną Zespołem Charlesa Bonneta. Halucynacjami nazywa się fałszywe spostrzeżenia, które powstają bez zewnętrznego bodźca działającego na określony zmysł, a o których istnieniu pacjent jest przekonany. W przeciwieństwie do urojeń dotyczą spostrzeżeń, a nie myśli. Warto znać różnicę pomiędzy omamami, a urojeniami. W zależności od tego, jaki narząd zmysłu uległ złudzeniu, halucynacje dzieli się na:
● zwidy optyczne – inaczej wzrokowe, obejmują zarówno widzenie prostych form jak błyski, kolory, jak i złożonych kształtów, jak ludzie, zwierzęta, przedmioty;
● omamy słuchowe – nieprawdziwe doznania obejmujące dźwięki proste, jak: stuki, trzaski, szumy, a także dźwięki złożone, jak myśli i głosy, które zwracają się bezpośrednio do osoby chorej lub rozmawiające o nim między sobą;
● omamy smakowe – odczuwanie nieistniejącego, zazwyczaj nieprzyjemnego smaku;
● omamy węchowe – odczuwanie fałszywych doznań węchowych, głównie negatywnych, nieprzyjemnych zapachów;
● omamy somatyczne – np. uczucie pełzania owadów po skórze lub pod jej powierzchnią, tzw. halucynacja pasożytnicza, uczucie wilgoci, zimna, pulsowanie narządów wewnętrznych.
Zaburzenia urojeniowe u osób starszych – jak leczyć?
Urojenia u osób starszych nie powinny być lekceważone i w przypadku zauważenia niepokojących objawów należy udać się do specjalisty. Zaburzenia psychiczne w tym wieku mają zazwyczaj skomplikowane podłoże, dlatego wymagają odpowiedniej diagnostyki, a także opinii zespołu specjalistów. Jak wygląda leczenie urojeń u osób starszych? Przede wszystkim należy udać się do specjalisty, a także zadbać o komfort seniora. Agresja i urojenia u osób starszych często idą ze sobą w parze, dlatego należy wykazać się empatią oraz nie reagować agresywnie na niezrozumiałe dla nas zachowanie. Leczenie urojeń często obejmuje farmakoterapię oraz metody terapeutyczne.
Urojenia, a starość
U osób starszych mogą pojawiać się urojenia starcze, które są wynikiem obumierania niektórych neuronów. Urojenia u osób starszych zagrażające niekiedy otoczeniu, ale przede wszystkim są niebezpieczne dla samego seniora. Ze względu na różnorodność występujących urojeń: zwidy optyczne, urojenia prześladowcze, urojenia ksobne, urojenia wielkościowe i urojenia hipochondryczne należy obserwować zachowanie seniora i w przypadku wystąpienia niepokojących objawów udać się do specjalisty. Urojenia mogą towarzyszyć także innym chorobom charakterystycznym dla podeszłego wieku – choroba Alzheimera, demencja. Urojenie może wpływać na pogorszenie stanu psychicznego osoby starszej, a także negatywnie wpływać na jej relacje z otoczeniem, także najbliższym. Osoby starsze, które cierpiąc na urojenia są nieszczęśliwe, a także często towarzyszy im depresja.
Zobacz także: Problemy z pamięcią u osób starszych