W społeczeństwach na całym świecie coraz częściej pojawia się pytanie o to, kto powinien przejmować odpowiedzialność za opiekę nad osobami starszymi. W miarę starzenia się populacji rośnie zapotrzebowanie na wsparcie i opiekę nad seniorami, a kwestia odpowiedzialności za tę opiekę staje się przedmiotem dyskusji zarówno na poziomie rodzin, jak i instytucji państwowych.
Kto ma obowiązek opieki nad osobą starszą?
Tradycyjnie, w wielu kulturach na całym świecie, rodzina jest uważana za podstawowe źródło wsparcia i opieki dla osób starszych. Sprawowanie opieki nad starszą osobą, która jest członkiem rodziny, spoczywa na dzieciach, rodzeństwie lub wnukach, choć nie jest to obowiązek określony w przepisach prawa, a jedynie moralna powinność.
Prawny obowiązek opieki nad rodzicami
W Polsce nie ma przepisów, które nakazują opiekę nad osobą starszą. Można jednak tę kwestię rozpatrzyć zgodnie z Art. 87 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który nakłada na rodziców i dzieci obowiązek wzajemnego szacunku i wsparcia.
Za sytuacje, w których jest niezbędna opieka nad starszymi rodzicami, prawo uznaje chorobę, kalectwo czy niesamodzielność.
Obowiązek opieki nad chorym rodzicem – alimenty
Zgodnie z Kodeksem Rodzinnym i Opiekuńczym osoba starsza, która nie ma wystarczających środków do życia, może ubiegać się o alimenty. Obowiązek alimentacyjny w takiej sytuacji spoczywa nie tylko na dzieciach, ale również na wnukach i prawnukach. Jeżeli rodzice znajdują się w trudnej sytuacji finansowej – niedostatku, a dzieci są w stanie pomóc finansowo to są zobowiązani do płacenia rodzicom alimentów, które mogą być dobrowolne. Alimenty mogą również być zasądzone na wniosek uprawnionych – rodziców, wyznacza i zasądza je sąd rodzinny. Stan niedostatku nie jest zdefiniowany przez przepisy prawa.
Warto wiedzieć: Całodobowa opieka nad osobami starszymi – czym jest 24 Stunden Pflege?
Obowiązek opieki nad osobą starszą, a zasiłek opiekuńczy
Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie, która w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności (łącznie ze wskazaniami konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji) nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
Jak prawidłowo spełnić obowiązek opieki nad starszymi rodzicami?
Spełnienie obowiązku opieki nad starszymi rodzicami wymaga odpowiedniego podejścia, empatii oraz świadomości zarówno potrzeb seniorów, jak i ograniczeń, jakie mogą wynikać z ich wieku i stanu zdrowia.
Poznaj i zrozum potrzeby rodziców – Dopilnuj, aby senior regularnie bywał u lekarza, to ułatwi ci zrozumienie jego stanu zdrowia, a także potrzeb medycznych. Empatycznie podchodź do jego uczuć i emocji, uwzględniaj potrzeby emocjonalne i społeczne .
Zapewnienie wsparcia w codziennych czynnościach – Wspieraj osobę straszą w codziennych czynnościach takich jak gotowanie, sprzątanie, zakupy. Zapewnij łatwiejszy dostęp do różnych części domu, np. poprzez montaż poręczy, zwiększenie bezpieczeństwa w łazience.
Zapewnienie opieki medycznej i rehabilitacyjnej – Zapewnij regularne wizyty u lekarzy specjalistów, a także kontroluj przyjmowane leki. Organizuj fizjoterapię lub inne formy rehabilitacji, jeśli jest to konieczne.
Wsparcie psychologiczne i społeczne – Zachęcanie do udziału w aktywnościach społecznych, klubach seniora, zajęciach grupowych. Regularne rozmowy, spędzanie czasu razem, słuchanie ich opowieści i wspomnień.
Planowanie finansowe i prawne – Pomoc w zarządzaniu finansami, planowanie kosztów opieki.
Szukanie zewnętrznej pomocy – Rozważenie zatrudnienia opiekuna, jeśli wymagany jest specjalistyczny nadzór. Korzystanie z lokalnych zasobów, takich jak ośrodki opieki długoterminowej, kluby seniora, programy pomocowe.
Dbaj o własne zdrowie i dobrostan – Pamiętaj, aby dbać o własne zdrowie psychiczne i fizyczne. Opieka nad starszymi rodzicami może być wymagająca, więc ważne jest, aby znaleźć czas na odpoczynek i regenerację.
Zobacz także: Opieka nad osobami starszymi w domu czy w domu opieki – co wybrać?