Zapalenie płuc u seniorów charakteryzuje się podstępnym przebiegiem i nietypowymi objawami. Często dochodzi do nagłego pogorszenia stanu ogólnego, dlatego leczenie należy rozpocząć jak najwcześniej. Jak zapobiegać i zdiagnozować zapalenie płuc u osoby starszej?
Czynniki ryzyka wystąpienia zapalenia płuc u osób starszych i leżących
Zapalenie płuc u osób w podeszłym wieku charakteryzuje się wyższą śmiertelnością i cięższym przebiegiem. Osoby w wieku powyżej 65 lat są cztery razy bardziej narażone na zachorowanie niż młodsi dorośli. Śmiertelność wśród osób starszych jest do trzech razy wyższa niż u osób poniżej 65 roku życia. Wynika to głównie z obecności czynników ryzyka w tej grupie wiekowej.
ZOBACZ TAKŻE: Choroby starcze
Ryzyko zachorowania na zapalenie płuc przez seniora zwiększają następujące cechy:
– Wiek (powyżej 70 lat),
– Niedożywienie,
– Odwodnienie u osób starszych,
– Nieprawidłowe połykanie – często występuje w przebiegu chorób neurologicznych (otępienie, stan po udarze mózgu, zaburzenia świadomości, w tym majaczenie),
– Zmniejszony odruch kaszlowy,
– unieruchomienie w łóżku,
– Wielorakość,
– Zmiany w układzie odpornościowym związane z wiekiem,
– Immunosupresja,
– Choroby płuc i serca,
– Nadużywanie alkoholu i nikotyny.
Rodzaje zapalenia płuc u seniora
Respiratorowe zapalenie płuc u osób starszych jest najczęstszą postacią zapalenia płuc nie tylko u osoby w podeszłym wieku, ale również u dorosłych. Zmiany pojawiają się w okolicy oskrzeli. U pacjentów w wieku powyżej 65 lat dwa typy zapalenia płuc – odoskrzelowe zapalenie płuc i szpitalne zapalenie płuc – występują znacznie częściej niż u młodych dorosłych. Czym się charakteryzują?
Zapalenie płuc u osób starszych: objawy
Samo badanie fizykalne jest zazwyczaj wystarczające do rozpoznania zapalenia płuc u seniorów. U osób starszych mogą nie występować typowe objawy, tj. gorączka, a choroba może objawiać się delirium lub obniżeniem ciśnienia tętniczego.
W przebiegu zapalenia płuc u dzieci i dorosłych najczęściej obserwuje się następujące objawy:
- szybkie oddychanie,
- zmiany osłuchowe przy badaniu stetoskopem, np. rzężenia i szmery,
- ostry mokry kaszel,
- ból w klatce piersiowej,
- ucisk w klatce piersiowej,
- duszność,
- szybkie oddychanie,
- gorączka.
Z kolei nietypowe objawy zapalenia płuc u osób starszych to:
- majaczenie (delirium) – rodzaj zmienionej świadomości w zapaleniu płuc, w którego przebiegu mogą wystąpić halucynacje, zaburzenia uwagi, rytmu snu i czuwania
- objawy żołądkowo-jelitowe,
- skłonność do upadków,
- zaostrzenie chorób współistniejących,
- słabość,
- utrata apetytu i utrata wagi.
ZOBACZ TAKŻE: Co na wzmocnienie odporności dla seniora?
Zapalenie płuc u osób starszych: jak długo trwa?
Odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa. Zazwyczaj objawy powinny ustąpić po 2-3 tygodniach, ale u osób starszych zapalenie płuc z powikłaniami często trwa dłużej. Jeśli po 3 tygodniach objawy nadal występują lub nasilają się, wskazana jest dokładna diagnostyka (np. gruźlica).
Zapalenie płuc – powikłania u osób starszych
Powikłania są częste u osób starszych. Najczęstszą z nich jest sepsa, w przebiegu której może dojść do niewydolności wielonarządowej, spowodowanej przedostaniem się bakterii do krwi. Długotrwałe unieruchomienie może prowadzić do tworzenia się zakrzepów w naczyniach. Ponadto często dochodzi do przewlekłego podrażnienia płuc z uszkodzeniem pęcherzyków płucnych. Inne poważne powikłania obejmują tworzenie się ropni w płucach lub zapalenie opon mózgowych.
Jak rozpoznaje się ostre zapalenie płuc u osób starszych?
Oprócz badania fizykalnego wykonuje się szereg badań pomocniczych. Badaniem pierwszego wyboru jest zwykle zdjęcie rentgenowskie płuc, które pozwala wykryć zagęszczenia w miąższu płuc. Jednak prawidłowy wynik badania RTG klatki piersiowej nie wyklucza zapalenia płuc u seniorów. Często dodatkowo wykonywane są badania krwi: morfologia, elektrolity, CRP (wskaźnik stanu zapalnego). W zależności od objawów i ciężkości przebiegu, wskazane może być wykonanie posiewu krwi.
Jak leczy się przewlekłe zapalenie płuc u osób starszych i leżących?
Każdy powyżej 65 roku życia z ciężką chorobą towarzyszącą lub z niewystarczającą opieką w czasie choroby jest leczony w szpitalu. Przy stosowaniu antybiotyków najważniejszym czynnikiem jest to, czy zapalenie płuc wystąpiło w domu, w domu opieki czy w szpitalu. Ponieważ zakażenia bakteriami wieloopornymi często występują w szpitalach i domach opieki, podaje się antybiotyki, które mogą zwalczać te patogeny.
Rekonwalescencja po zapaleniu płuc u osoby starszej
Po bardzo ciężkim i długotrwałym zapaleniu płuc u osoby starszej często konieczna jest rehabilitacja przez specjalistę. Może się to odbywać w domu w formie indywidualnych spotkań z terapeutą lub w klinice. Celem jest przede wszystkim poprawa jakości życia. Do najczęściej stosowanych zabiegów fizjoterapeutycznych należą: terapia oddechowa, zwiększenie zdolności do wykonywania ćwiczeń i stymulowanie przepływu wydzieliny w celu ich oczyszczenia.
Zapalenie płuc u osób starszych, leżących, ma gorsze rokowanie. Dlatego zaleca się unikanie zbyt długiego przebywania w łóżku i szybką mobilizację. W niektórych przypadkach przez dłuższy czas może być konieczne stosowanie środków wspomagających oddychanie, np. środków wykrztuśnych.