Niewyraźna mowa u osoby starszej utrudnia kontakt z innymi ludźmi i powoduje obniżenie poczucia własnej wartości u podopiecznego, który został dotknięty tego rodzaju niesprawnością. Mowa niewyraźna to inaczej dyzartria, a więc zaburzenie artykulacji, które polega na niewłaściwej wymowie niektórych dźwięków, bądź nieodpowiednim rytmie mowy. Podopieczny rozumie, co się do niego mówi, umie prawidłowo formułować słowa, dźwięki, jednak ma trudności z ich artykułowaniem. Do przyczyn niewyraźnej mowy u osób starszych zalicza się zmiany w obrębie warg, policzków, podniebienia, języka, jamy gardła i nosowej. Ponadto niewyraźna mowa u seniorów jest często spowodowana brakiem uzębienia, schorzeniami krtani, strun głosowych oraz tchawicy.
Zaburzenia mowy u osób starszych – różne rodzaje
Zaburzenia mowy u osób starszych często wynikają z chorób uszkadzających mózg. Może do nich dojść z powodu urazu lub udaru. Taki stan określa się afazją. Jej nasilenie, a także rodzaj jest zależny od miejsca uszkodzenia mózgu oraz od tego, w jakim stopniu struktury zostały naruszone. Poniżej zostały wymienione typy afazji, które najczęściej występują u seniorów:
- Afazja ruchowa: objawia się w głównej mierze kłopotami z mówieniem. Senior rozumie, co się do niego mówi, jednak występują u niego zaburzenia mowy. Rozmowa z podopiecznym może powodować trudności, jednak jest możliwa.
- Afazja czuciowa: w tym przypadku pojawiają się zaburzenia rozumienia słów oraz tego, co senior sam mówi. Podopieczny może wypowiadać się samodzielnie, często płynnie, jednakże zazwyczaj nie rozumie znaczenia słów i nie umie przetworzyć w myślach treści. Z tego względu wypowiedzi są pozbawione sensu i nielogiczne. Porozumiewanie się jest więc niemal niemożliwe.
- Afazja mieszana: jest to połączenie dwóch powyższych schorzeń. Takie zaburzenie mowy u osób starszych dotyka zarówno sferę mówienia, jak również rozumienia wypowiadanych słów.
- Afazja nominalna: w tym przypadku podopieczny ma problemy z nazywaniem rzeczy czy wyszukaniem właściwych określeń. Jeśli więc opiekujesz się seniorem, zmagającym się z tym rodzajem zaburzenia mowy, zwracaj uwagę na opisywane przedmioty, gdyż w ten sposób dowiesz się o co mu chodzi. Dla przykładu, zamiast powiedzieć „poproszę o moją filiżankę do kawy”, podopieczny powie: „podaj mi to białe stojące na tym białym”.
- Afazja totalna: osoba starsza nie jest w stanie wypowiedzieć ani jednego słowa czy sylaby, nie rozumie zdań i poleceń, nie reaguje na nie. Wydaje z siebie jedynie pozbawione znaczenia dźwięki. Dochodzi do zaniku mowy u seniora.
Spowolnienie mowy u osób starszych
Spowolnienie mowy u osób starszych może wynikać z wielu przyczyn. Do najczęstszych chorób, które mają na nie wpływ zalicza się:
Udar mózgu – spowodowany zaburzeniem ukrwienia tego organu (może być krwotoczny lub niedokrwienny). Wśród najbardziej charakterystycznych objawów znajdują się zaburzenia mowy.
Choroba Alzheimera – choroba neurologiczna, która często dotyka osoby w podeszłym wieku. Alzheimer dotyczy szczególnie procesów zapamiętywania i rozpoznawania. Ponadto często może dojść do wystąpienia spowolnienia mowy u osób starszych, problemów z wypowiadaniem się. Szacuje się, iż dotyka ono aż 95% chorych we wczesnym i średniozaawansowanym stadium choroby.
Choroba Parkinsona to kolejne zaburzenie neurologiczne, które powoduje problemy z mówieniem u starszych oraz komunikacją. Pierwsze objawy schorzenia mają związek z poruszaniem się, następnie może wystąpić drżenie spoczynkowe, spowolnienie ruchów, a także zaburzenia mowy u osób starszych czy ślinotok. Zwykle charakteryzują się one osłabionym, zachrypniętym, nosowym lub monotonnym głosem, niedokładną artykulacją, zbyt szybkim wysławianiem się, bądź bardzo wolnym, trudnościami z rozpoczęciem mowy, zaburzeniami akcentowania lub rytmu, jąkaniem się czy drżeniem głosu.
Zobacz także: Alzheimer a demencja