Każdy człowiek od narodzin ma określone potrzeby zarówno niższego, jak i wyższego rzędu, które musi zaspokoić. Potrzeby osób starszych nie różnią się od potrzeb ludzi w innym wieku, są jednak zmodyfikowane. Często potrzeby seniorów zmieniają się po przejściu na emeryturę. Zaspokojenie potrzeb podstawowych jest o wiele ważniejsze od spełnienia potrzeb wyższego rzędu, warto jednak dbać o to, aby także te były zaspokajane.
Zobacz także: Rodzaje opieki nad osobami starszymi
Potrzeby osób starszych i sposoby ich zaspokajania
Piramida potrzeb A. Maslowa określa hierarchię potrzeb zarówno u osób starszych, jak i młodszych. Na dole piramidy znajdują się podstawowe potrzeby, które muszą zostać zaspokojone, aby człowiek mógł zaspokoić potrzeby wyższego rzędu. Wymieniamy potrzeby od najważniejszych do najmniej ważnych:
- potrzeby fizjologiczne – jedzenie, picie, toaleta, schronienie;
- potrzeba bezpieczeństwa – stabilność finansowa, praca, zdrowie, brak zagrożeń zewnętrznych;
- potrzeba przynależności – relacje, akceptacja, przynależność do grupy, przyjaźń;
- potrzeba uznania – uznanie, prestiż, docenianie, poczucie własnej wartości, sukces, szacunek;
- potrzeba samorealizacji – potrzeba rozwoju osobistego i duchowego, doskonalenie i realizacja marzeń.
Opiekun zawsze powinien dbać o spełnienie wszystkich potrzeb seniora. Potrzeby fizjologiczne oraz bezpieczeństwa należą do potrzeb podstawowych, pozostałe 3 to potrzeby wyższego rzędu. Zaspokojenie podstawowych potrzeb ludzi starszych jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jakie są potrzeby osób starszych i sposoby ich zaspokajania?
- Potrzeby fizjologiczne – jedzenie, picie, higiena, potrzeba ciepła, a także wydalania. Te potrzeby osób starszych mogą być zaspokojone w bardzo łatwy sposób, jeśli osoba starsza jest sprawna. W takim wypadku pomoc opiekunki jest ograniczona i może obejmować np. zrobienie zakupów. Zupełnie inaczej wygląda zaspokojenie podstawowych potrzeb seniorów, którzy są poważnie chorzy i niepełnosprawni. Problemy higieniczne osób starszych muszą w tym wypadku być zaspokajane przy pomocy opiekuna.
- Potrzeba bezpieczeństwa – spełnienie tej potrzeby seniora będzie polegało na zapewnieniu mu opieki. Seniorzy często obawiają się, że nikt nie pomoże im w przypadku choroby. Aby zaspokoić potrzebę bezpieczeństwa osoby starszej należy zapewnić ją, że w każdej sytuacji może polegać na swojej rodzinie lub opiekunce.
- Potrzeby społeczne – przynależności, szacunku, uznania i przydatności. Brak zaspokojenia tych potrzeb osób starszych może wywoływać uczucie osamotnienia oraz prowadzić do depresji. Opiekun powinien dbać, aby senior utrzymywał kontakty towarzyskie.
Amerykański gerontolog – Clark Tibbitts stworzył klasyfikację psychospołecznych potrzeb seniorów:
- potrzeba wykonywania społecznie użytecznych działań
- potrzeba uznania za część społeczności
- potrzeba wypełnienia dużej ilości czasu wolnego w satysfakcjonujący dla seniora sposób
- potrzeba utrzymywania normalnych stosunków towarzyskich
- potrzeba uznania jako jednostki ludzkiej
- potrzeba auto ekspresji
- potrzeba odpowiedniej stymulacji psychicznej i umysłowej
- potrzeba dostępu do opieki zdrowotnej
- potrzeba ustalonego trybu życia i utrzymania stosunków z rodziną
- potrzeba duchowej satysfakcji
Jak pomóc osobie starszej?
Osoby starsze często nie mogą pogodzić się z postępującymi zmianami w swoim ciele, a także umyśle. W konsekwencji zmagają się z frustracją, poczuciem opuszczenia i osamotnienia. Jako opiekun osoby starszej powinniśmy dbać o zaspokajanie potrzeb seniora, a także wspierać ich w rozwiązywaniu problemów. Dzięki zaangażowaniu, a także dobrej organizacji czasu dopasowanej do potrzeb i możliwości osoby starszej możemy pomóc jej w utrzymaniu dobrej kondycji zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Problemy ludzi starszych często dotyczą osamotnienia, lęku przed śmiercią oraz poczucia odizolowania, dlatego warto zadbać także o zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu.
Zobacz także: Pomysły na zajęcia z seniorami