Majaczenie u osób starszych to poważny problem medyczny, który wpływa zarówno na pacjentów, jak i ich opiekunów. Charakteryzuje się nagłym początkiem i zmiennym przebiegiem, obejmującym zakłócenia świadomości, uwagi, myślenia, percepcji, emocjonalnego zachowania oraz cyklu snu i czuwania. Co jest powodem i jak objawia się majaczenie u osób starszych?
Majaczenie u osób starszych – przyczyny
Zespół majaczeniowy nie jest stanem chorobowym, lecz powikłaniem zaburzeń somatycznych. Majaczenie u osób starszych to zaburzenia, które są odwracalne i zazwyczaj trwają krótko – czasem kilka godzin, kilka lub kilkanaście dni. Zdarza się jednak, że zespół majaczeniowy trwa nawet kilka miesięcy. Majaczenie często wynika z kombinacji czynników, w tym infekcji, odwodnienia, niewłaściwego stosowania leków, niedożywienia, problemów z narządami wewnętrznymi (takich jak niewydolność nerek lub wątroby) oraz urazów, takich jak upadki. Jakie są dokładne przyczyny majaczenia u osób starszych?
- Zakażenia układu oddechowego (zapalenie płuc), układu moczowego (zapalenie pęcherza moczowego), skóry, przewodu pokarmowego, mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych;
- Cukrzyca, choroby tarczycy;
- Niewydolność nerek i wątroby;
- Niedokrwienie mózgu (udar);
- Niewydolność krążenia;
- Zawał serca;
- Niewydolność oddechowa;
- Odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe;
- Niedożywienie i niedobór witamin;
- Guz mózgu, choroby zwyrodnieniowe mózgu, np. choroba Alzheimera;
- Zatrucie alkoholem, stan po odstawieniu alkoholu;
- Urazy;
- Zabiegi chirurgiczne;
- Środki psychotropowe o silnym działaniu, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, benzodiazepiny.
Majaczenie u osób starszych – czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka obejmują:
- Starszy wiek, o 65. roku życia,
- Choroby przewlekłe, zwłaszcza liczne,
- Silne, gwałtowne bóle,
- Przyjmowane leki: np. uspokajające, przeciwdepresyjne, przeciwbólowe z grupy opiatów, psychotropowe, przeciwpadaczkowe, moczopędne,
- Unieruchomienie,
- Niedobór snu,
- Infekcje i zatrucia.
Objawy zespołu majaczeniowego u osób starszych
Objawy zespołu majaczeniowego u osób starszych zazwyczaj rozwijają się szybko – w ciągu kilku godzin lub dni. Do charakterystycznych objawów majaczenia u osób starszych należą:
- Nagły początek, który nie wskazuje bezpośrednio na zaburzenia, np. złe samopoczucie, bezsenność, lęk;
- Zaburzenia orientacji czasu, miejsca;
- Pogorszenie kontaktu z otoczeniem;
- Omamy/halucynacje – najczęściej wzrokowe, a także urojenia;
- Zmienność nastroju;
- Zaburzenia procesów poznawczych – upośledzona zdolność koncentracji, brak logicznego powiązywania faktów;
- Nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne;
- Zwiększona lub zmniejszona aktywność ruchowa;
- Zaburzenia nastroju oraz emocji;
- Zaburzenia rytmu snu i czuwania.
Jak leczyć majaczenie u osób starszych?
Leczenie majaczenia u osób starszych wymaga szczególnego zaangażowania. Niezwykle ważne jest zaobserwowanie i rozpoznanie pierwszych objawów delirium, a następnie skontaktowanie się z lekarzem. Zwykle majaczenie u osób starszych wymaga hospitalizacji, chyba, że mają zapewnioną odpowiednią opiekę w domu. Podczas wystąpienia zespołu majaczeniowego niezwykle ważny jest nadzór nad chorym i zapewnienie mu komfortu i spokoju. Zadbaj o odpowiednie otoczenie – jasny pokój, w którym chory poczuje się bezpiecznie. Ważne jest także odpowiednie podejście i wsparcie środowiskowe, w tym zapewnienie odpowiedniego oświetlenia, minimalizowanie hałasu i zapewnienie znanych przedmiotów, które mogą pomóc pacjentowi w orientacji. Warto zdiagnozować przyczynę wystąpienia delirium, ponieważ pomoże nam to w odpowiednim leczeniu majaczenia u osób starszych. Pacjent powinien być nawadniany i karmiony, nie należy zapominać o odpowiedniej higienie oraz czynnościach dnia codziennego, które pozwolą na lepsze samopoczucie. Jeśli zaburzenia świadomości przebiegają gwałtownie, chory jest agresywny, pobudzony, stosuje się dodatkowo leki uspokajające i przeciwlękowe.
Majaczenie u osób starszych jest złożonym stanem wymagającym zintegrowanego podejścia zarówno w diagnozie, jak i leczeniu. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie, holistyczne leczenie oraz wsparcie dla pacjentów i ich opiekunów. Zapobieganie jest równie ważne i obejmuje regularną ocenę stanu zdrowia i odpowiednie zarządzanie czynnikami ryzyka.
Zobacz także: Czym jest zespół otępienny?